مدیریت ریسک جنبه‌ای حیاتی از تصمیم‌گیری‌های مالی است و دو شاخص از رایج‌ترین معیارها برای سنجش ریسک مالی عبارتند از «ارزش در ریسک» (VaR) و «ارزش شرطی در ریسک» (CVaR). این شاخص‌ها به موسسات و سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا ریسک‌های بالقوه در شرایط مختلف بازار را شناسایی کنند.

با این حال، اثربخشی این معیارها تا حد زیادی به سطح اطمینان انتخاب شده برای محاسبه آن‌ها بستگی دارد. سطح اطمینان به طور مستقیم بر تبر تحلیل ریسک، رعایت قوانین و نحوه تخصیص سرمایه تأثیر می‌گذارد.. این مقاله به اهمیت سطوح اطمینان در محاسبات VaR و CVaR و تأثیر آن‌ها بر مدیریت ریسک مالی می‌پردازد.

 

ارزش در ریسک (VaR)

 

VaR یک شاخص ارزشمند است که به موسسات مالی کمک می‌کند تا مقدار ذخایر نقدی مورد نیاز برای پوشش خسارات بالقوه در پرتفوی‌های خود را تعیین کنند. در حالی که مدیران ریسک معمولاً از نوسانات برای اندازه‌گیری ریسک به طور آماری استفاده می‌کنند، بانک‌های سرمایه‌گذاری و تجاری اغلب از VaR برای ارزیابی ریسک تجمعی موقعیت‌های همبسته در بخش‌های مختلف استفاده می‌کنند.

 

تحلیل VaR به موسسات این امکان را می‌دهد که با درجه بالایی از اطمینان، حداکثر خسارت بالقوه یک سرمایه‌گذاری را در یک دوره زمانی خاص برآورد کنند. با استفاده از مدل‌سازی VaR، مدیران می‌توانند سرمایه‌گذاری‌هایی که از سطوح ریسک قابل قبول فراتر می‌روند را شناسایی کرده و آن‌ها را تنظیم یا از آن‌ها خارج کنند.

 

VaR حداکثر زیان مورد انتظار را در یک بازه زمانی خاص و با سطح اطمینان معین اندازه‌گیری می‌کند. به عنوان مثال، اگر یک پرتفوی دارای VaR یک‌روزه 95٪ معادل 10 میلیون دلار باشد، این بدان معناست که احتمال 95٪ وجود دارد که پرتفوی در یک روز بیشتر از 10 میلیون دلار ضرر نکند. با این حال، اطلاعاتی در مورد شدت زیان‌ها فراتر از آستانه VaR ارائه نمی‌دهد.

 

ارزش شرطی در ریسک (CVaR)

 

ارزش شرطی در ریسک (CVaR)، که به آن «زیان مورد انتظار» (ES) یا «ارزش متوسط در ریسک» (AVaR) نیز گفته می‌شود، یک معیار ریسک است که ارزیابی جامع‌تری از خسارات بالقوه نسبت به VaR ارائه می‌دهد. در حالی که VaR حداکثر زیان را در یک سطح اطمینان معین تخمین می‌زند، CVaR یک قدم جلوتر می‌رود و زیان مورد انتظار را فراتر از آستانه VaR محاسبه می‌کند.

 

چگونگی عملکرد CVaR

 

• VaR فقط به شما زیان بالقوه را در یک سطح اطمینان خاص (مثلاً 95٪) می‌گوید، اما اطلاعاتی در مورد چگونگی شدت خسارات فراتر از آن آستانه ارائه نمی‌دهد.
•   CVaR همه زیان‌هایی را که از سطح VaR فراتر می‌روند، میانگین می‌گیرد و برآورد واقع‌گرایانه‌تری از زیان‌های بدترین حالت ارائه می‌دهد.
•  این ویژگی باعث می‌شود که CVaR به‌ویژه برای مدیریت ریسک‌های دم در شرایط بازارهای شدید مفید باشد.

 

سطح اطمینان

 

سطح اطمینان نشان‌دهنده میزان اطمینان ریسک هنگام محاسبه VaR است. این سطح به صورت درصد بیان می‌شود و احتمال اینکه مقدار VaR در محدوده مشخصی قرار بگیرد را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، اگر یک مدیر ریسک سطح اطمینان 95٪ را تعیین کند، به این معناست که او 95٪ مطمئن است که خسارات در محدوده پیش‌بینی شده VaR باقی خواهند ماند.

برای مثال، اگر یک مدیر ریسک VaR یک‌روزه 1 میلیون دلار را با احتمال 5٪ تعیین کند، این نشان‌دهنده سطح اطمینان 95٪ است که بدترین زیان روزانه بیشتر از 1 میلیون دلار نخواهد شد.

 

فاصله اطمینان

فاصله اطمینان یک بازه آماری است که احتمال دارد پارامتر جمعیت ناشناخته‌ای را در خود جای دهد. به عنوان مثال، اگر یک مدیر ریسک فاصله اطمینان یک پرتفوی را ارزیابی کرده و آن را از 2 میلیون دلار تا 10 میلیون دلار بیابد، این بازه‌ای را فراهم می‌کند که در آن انتظار می‌رود اندازه‌گیری واقعی ریسک قرار بگیرد.
با ارتباط دادن سطح اطمینان و فاصله اطمینان، مدیر ریسک می‌تواند VaR را تعیین کند. سطح اطمینان نمایانگر کمیتی است که برای محاسبه VaR استفاده می‌شود، اما نباید آن را با فاصله اطمینان اشتباه گرفت. در حالی که سطح اطمینان احتمال دقیق بودن برآورد را منعکس می‌کند، فاصله اطمینان محدوده‌ای را فراهم می‌آورد که در آن انتظار می‌رود VaR واقعی قرار بگیرد.

 

مقایسه VaR در پرتفوی‌های مختلف

فرض کنید یک مدیر ریسک VaR دو پرتفوی سرمایه‌گذاری را مقایسه می‌کند. پرتفوی اول دارای VaR یک‌روزه 11 میلیون دلار با فاصله اطمینان از 6 میلیون دلار تا 17 میلیون دلار است، در حالی که پرتفوی دوم دارای VaR یک‌روزه 5 میلیون دلار و فاصله اطمینان بین 3 میلیون دلار تا 7 میلیون دلار است. پرتفوی اول با سطح اطمینان 95٪ ارزیابی شده است، در حالی که پرتفوی دوم دارای سطح اطمینان 99٪ است.

از آنجا که پرتفوی اول فاصله اطمینان گسترده‌تری دارد و VaR بالاتری دارد، ریسک و عدم قطعیت بیشتری را به همراه دارد. در این حالت، فاصله اطمینان نشان می‌دهد که 95٪ مواقع، بدترین زیان برای پرتفوی اول بیشتر از 11 میلیون دلار نخواهد شد، در حالی که فاصله اطمینان پرتفوی دوم تضمین می‌کند که 99٪ مواقع، خسارات بیشتر از 5 میلیون دلار نخواهند شد.

اهمیت سطوح اطمینان در محاسبات VaR و CVaR

ارزش در ریسک (VaR) و ارزش شرطی در ریسک (CVaR) شاخص‌های بنیادی مدیریت ریسک هستند که برای برآورد خسارات مالی بالقوه استفاده می‌شوند. سطح اطمینان نقش حیاتی در این محاسبات ایفا می‌کند و بر تصمیم‌گیری و ارزیابی ریسک تأثیرگذار است.

 

درک سطوح اطمینان در VaR

VaR زیان حداکثر مورد انتظار را در یک افق زمانی معین و با سطح اطمینان مشخص محاسبه می‌کند. به عنوان مثال، سطح اطمینان 95٪ در VaR به این معناست که احتمال 5٪ وجود دارد که خسارات از مقدار محاسبه‌شده VaR فراتر رود.

سطوح بالاتر اطمینان: سطح اطمینان 99٪ منجر به VaR بالاتری می‌شود که خسارات شدیدتری را شامل شده و منجر به ارزیابی ریسک محتاطانه‌تری می‌شود.
سطوح پایین‌تر اطمینان: سطح اطمینان 90٪ منجر به VaR پایین‌تری می‌شود که نمایانگر یک معیار کمتر سختگیرانه از مواجهه با ریسک است.

انتخاب سطح اطمینان مناسب بستگی به تحمل ریسک یک موسسه دارد. چارچوب‌های نظارتی، مانند توافق‌نامه‌های Basel، معمولاً سطوح بالاتر اطمینان (مثل 99٪) را برای اطمینان از کفایت سرمایه الزامی می‌کنند.

 

نقش سطوح اطمینان در CVaR

ارزش شرطی در ریسک (CVaR)، که به آن زیان مورد انتظار (ES) نیز گفته می‌شود، با میانگین‌گیری از خسارات فراتر از آستانه VaR، معیار ریسک جامع‌تری ارائه می‌دهد. سطح اطمینان در CVaR به طور مستقیم بر برآورد ریسک‌های دم تأثیر می‌گذارد و آن را به ابزاری مفید در آزمون استرس و سناریوهای زیان شدید تبدیل می‌کند.

حساسیت به رویدادهای دم: در سطوح اطمینان بالاتر (مثل 99٪)، CVaR خسارات شدیدتری را ثبت می‌کند و درک بهتری از سناریوهای بدترین حالت ارائه می‌دهد.
مقایسه با VaR: در حالی که VaR فقط مقدار زیان حدی را فراهم می‌کند، CVaR اطمینان می‌دهد که اندازه خسارات فراتر از آن آستانه در نظر گرفته شود.

 

انتخاب سطح اطمینان مناسب

انتخاب سطح اطمینان مناسب رویکردی نیست که برای همه یکسان باشد. این انتخاب بستگی به عوامل مختلفی از جمله شرایط بازار، مقررات صنعتی و میل به ریسک موسسه دارد. در حالی که سطح اطمینان 95٪ معمولاً برای ارزیابی‌های داخلی ریسک استفاده می‌شود، ناظران اغلب سطح 99٪ را برای محافظت در برابر خسارات فاجعه‌آمیز الزامی می‌کنند.

ملاحظات خاص موسسات: یک صندوق پوشش ریسک با تحمل ریسک بالاتر ممکن است سطح اطمینان کمتری نسبت به یک بانک که مجبور به نگهداری ذخایر سرمایه‌ای سختگیرانه است، انتخاب کند.

تأثیر بر بهینه‌سازی پرتفوی: مدیران پرتفوی از سطوح اطمینان مختلف برای متعادل کردن پتانسیل بازده با مواجهه قابل قبول ریسک استفاده می‌کنند.

تنظیمات دینامیک: سطوح اطمینان ممکن است بر اساس شرایط کلان اقتصادی، نوسانات بازار و عوامل ریسک در حال تکامل در طول زمان تنظیم شوند.

 

سطوح اطمینان در محاسبات VaR و CVaR برای ارزیابی دقیق ریسک ضروری هستند. سطوح بالاتر اطمینان یک معیار محافظه‌کارانه از ریسک ارائه می‌دهند، در حالی که سطوح پایین‌تر دیدگاهی گسترده‌تر از خسارات بالقوه فراهم می‌کنند. انتخاب سطح اطمینان مناسب برای مدیریت مؤثر ریسک مالی، رعایت مقررات و تصمیم‌گیری آگاهانه ضروری است. با تغییرات بازار، موسسات باید به طور مستمر سطوح اطمینان خود را ارزیابی و تنظیم کنند تا با تغییرات چشم‌انداز ریسک هم‌راستا شوند و تاب‌آوری در یک محیط مالی که همواره در حال نوسان است، حفظ کنند.

 

نقش سطوح اطمینان

سطوح اطمینان احتمال آستانه‌ای را که در محاسبات VaR و CVaR استفاده می‌شود تعیین می‌کنند. سطوح اطمینان معمول شامل 90٪، 95٪ و 99٪ هستند. انتخاب سطح اطمینان بر ارزیابی ریسک و تصمیمات استراتژیک بعدی تأثیر می‌گذارد.

 

الزامات نظارتی و تطابق

مراجع نظارتی، مانند کمیته نظارت بانکی Basel، سطوح اطمینان خاصی را برای ارزیابی ریسک مالی الزامی می‌کنند. به عنوان مثال، Basel III از بانک‌ها می‌خواهد که ریسک بازار را با استفاده از سطح اطمینان 99٪ برای الزامات سرمایه‌ای نظارتی محاسبه کنند. رعایت این استانداردها موجب حفظ ثبات مالی و تطابق با چارچوب‌های جهانی مدیریت ریسک می‌شود.

 

تأثیر بر میل به ریسک و تصمیم‌گیری

سرمایه‌گذاران و موسسات مالی تحمل ریسک‌های متفاوتی دارند که بر انتخاب سطح اطمینان تأثیر می‌گذارد:
 

• سطوح اطمینان پایین‌تر (90٪) برآوردی معتدل از خسارات بالقوه ارائه می‌دهند که برای معامله‌گران کوتاه‌مدت با تحمل ریسک بالا مفید است.
• سطوح اطمینان میانه (95٪) تعادلی بین محافظه‌کاری و عملی بودن برقرار می‌کنند که آنها را به انتخابی محبوب برای مدیریت ریسک تبدیل می‌کند.
• سطوح اطمینان بالاتر (99٪) سناریوهای زیان شدیدتر را در نظر می‌گیرند که برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار و ناظران متمرکز بر آزمون استرس مناسب است.

 

تخصیص سرمایه و مدیریت نقدینگی

سطوح اطمینان به طور چشمگیری بر میزان سرمایه‌ای که موسسات مالی باید برای پوشش خسارات بالقوه کنار بگذارند، تأثیر می‌گذارند. سطوح اطمینان بالاتر منجر به برآوردهای بزرگ‌تر VaR و CVaR می‌شود که نیاز به نگهداری ذخایر سرمایه‌ای بالاتر دارند. این می‌تواند بر نقدینگی و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری تأثیر بگذارد زیرا شرکت‌ها باید کارآیی سرمایه را با حفاظت در برابر ریسک متعادل کنند.
 

حساسیت به نوسانات بازار

در دوره‌های نوسانات بالای بازار، انتخاب سطح اطمینان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. سطح اطمینان پایین‌تر ممکن است ریسک را کمتر از آنچه که هست برآورد کند، در حالی که سطح اطمینان بالاتر برآورد محافظه‌کارانه‌تری ارائه می‌دهد که حرکت‌های شدید بازار را در نظر می‌گیرد. در چنین سناریوهایی، آزمون استرس با سطوح اطمینان مختلف می‌تواند بینش‌های عمیق‌تری از خسارات مالی بالقوه ارائه دهد.
 

انتخاب سطح اطمینان مناسب

انتخاب سطح اطمینان مناسب برای تفسیر و کاربرد مؤثر معیارهای ریسک بسیار مهم است. این انتخاب بستگی به کاربرد خاص، ملاحظات نظارتی و تحمل ریسک دارد. در زیر سطوح اطمینان معمول و کاربردهای رایج آنها آورده شده است:

 

• سطح اطمینان 90٪: این سطح معمولاً برای نظارت تاکتیکی ریسک و استراتژی‌های معاملاتی کوتاه‌مدت استفاده می‌شود. این سطح برآوردی سریعتر از ریسک ارائه می‌دهد که به معامله‌گران و مدیران ریسک امکان واکنش سریع به نوسانات بازار را می‌دهد بدون اینکه بیش از حد محافظه‌کار باشند. از آنجا که این سطح دامنه وسیع‌تری از نتایج بالقوه را در نظر می‌گیرد، برای تنظیمات پویای پرتفوی و ارزیابی‌های ریسک درون‌روزی مناسب است.

 

• سطح اطمینان 95٪: این استاندارد پذیرفته‌شده در مدیریت ریسک است که تعادلی بین انتظارات نظارتی و ارزیابی عملی ریسک برقرار می‌کند. این سطح معمولاً برای گزارش‌دهی ریسک داخلی، آزمون استرس پرتفوی و سیاست‌های ریسک شرکتی استفاده می‌شود. بسیاری از موسسات مالی از این سطح برای ارزیابی خسارات بالقوه تحت شرایط معمول بازار استفاده می‌کنند و در عین حال انعطاف‌پذیری در استراتژی‌های ریسک خود را حفظ می‌کنند.

 

• سطح اطمینان 99٪: این آستانه اطمینان بالا برای تطابق با مقررات، برنامه‌ریزی کفایت سرمایه و ارزیابی ریسک‌های شدید ضروری است. این سطح به ویژه در سناریوهای آزمون استرس کاربرد دارد که در آن موسسات تأثیر کاهش‌های شدید بازار یا بحران‌های اقتصادی را ارزیابی می‌کنند. ناظران اغلب از موسسات مالی می‌خواهند که معیارهای ریسک را در سطح 99٪ گزارش دهند تا از حفظ ذخایر کافی سرمایه در برابر خسارات غیرمنتظره اطمینان حاصل کنند.

 

 

با انتخاب سطح اطمینان مناسب، سازمان‌ها می‌توانند فرآیندهای ارزیابی ریسک خود را با اهداف استراتژیک، تعهدات نظارتی و محیط بازار خود هماهنگ کنند.

 

کلام آخر

سطوح اطمینان نقش حیاتی در دقت و ارتباط محاسبات VaR و CVaR دارند. این سطوح بر ارزیابی ریسک، تطابق با مقررات، تخصیص سرمایه و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارند. با انتخاب سطح اطمینان مناسب، موسسات مالی می‌توانند شیوه‌های مدیریت ریسک خود را با میل به ریسک و شرایط بازار خود هماهنگ کنند. درک و اعمال سطوح اطمینان صحیح در محاسبات VaR و CVaR برای اطمینان از ثبات مالی و تاب‌آوری در برابر رویدادهای منفی بازار ضروری است.